Zit racisme in ons allemaal? Dat denk ik niet.

Daar hebben we het weer: het beeld van de eeuwig schuldige blanke. Misschien vinden sommige mensen het bijzonder leuk om zich schuldig te voelen voor zaken waarmee zij persoonlijk niets te maken hebben. Hun voorouders waren misschien wel verantwoordelijk: die geschiedenis moet kritisch verteld worden. Meer niet. Ik leef niet in het verleden. Ik kijk naar het nu en naar de toekomst. Het verleden kunnen we niet meer veranderen, maar de toekomst wel. Daar geloof ik in.

Er zijn individuen van allerlei kleuren die racistisch zijn, maar structureel racisme is er niet. Cultureel antropoloog Gloria Wekker zei in een interview in deze krant dat wat ik over racisme zeg, niet solide is, omdat ‘racisme geen ziekte is die sommige mensen treft. Het zit in ons allemaal’ (DS 4 augustus).

Zit racisme in ons allemaal? Dat denk ik niet. Als dat zo zou zijn, dan hoeven we maar plat te gaan liggen en te ondergaan, want we kunnen er toch niets meer aan doen. Het is dan zoals verliefd worden of ademen. Hou dat maar eens tegen ...

Door te stellen dat het in ons allemaal zit, kunnen mensen hun gedrag gewoon verontschuldigen als zijnde aangeboren of deel van hun natuur of cultuur. Het haalt de kracht uit de mens en neemt ons verantwoordelijkheidsgevoel weg. Het is een theorie die gebruikt werd in het verleden over ‘mannen die hun seksuele driften rond vrouwen niet zouden kunnen beheersen’. Omdat ze mannen waren.

Racisme plegen is nochtans een keuze. En het is strafbaar. Zij die toeteren: ‘alle blanke mensen zijn racist’, suggereren dus dat alle blanken criminelen zijn. En alle mensen van kleur weerloos en machteloos. Mooi wereldbeeld is dat. Polariserend en fatalistisch. Wat stellen zij dan voor als oplossing, vraag ik me af. Per dag een uurtje zelfkastijding voor alle blanken? En voor alle zwarten een uurtje wentelen in zelfmedelijden?

Het pessimisme van Wekker deel ik dus niet. Tienduizenden Vlamingen zagen mij eerst en vooral als mens en reduceerden me niet tot mijn kleur of mijn afkomst. Dat doet Wekker wel. Maar ik ben meer dan dat. Een gesegregeerde samenleving waar iedereen verdacht is, daarin wil ik niet leven. Het gewicht van het verleden moet dan schaamteloos dienen om het heden te organiseren. Daar pas ik voor.

We moeten zulke ketens losmaken en weggooien. Ze staan elke vorm van emancipatie in de weg. Haat met haat bestrijden, wie gelooft daar nu in? In plaats van morele etiketten uit te delen op basis van huidskleur, zou Wekker beter oproepen tot bondgenootschap. Blanken en zwarten moeten samen racisme bestrijden, want racisme valt niet toe te schrijven aan één bepaalde gemeenschap. Hoe graag sommige mensen dat ook willen geloven.

Het debat over racisme blijft zo beperkt dat het meer op een proces van boetedoening lijkt. En daar schieten we geen meter mee op. Ik zie alleen consequente pogingen tot polarisering. We wonen in een rechtsstaat die kansen biedt en beschermt. Ongelijkheid treft mensen van allerlei afkomsten. Arme blanke mensen bestaan ook. Wie neemt het op voor hen?

We moeten streven naar een rechtvaardige samenleving voor iedereen, ongeacht kleur of afkomst. Ik doe niet mee aan de segregatie en polarisering.