Individuele landen alleen kunnen dit niet aanpakken maar collectieve actie van de EU laat lekker op zich wachten. De eenzaamheid van de lidstaten is schrijnend. Toch is er een nauwe relatie tussen Europa’s interne en externe veiligheid. Dat was duidelijk aan de oostgrens toen ik deze week Litouwen bezocht.
Het Baltische land heeft problemen met smokkelballonnen die crimineel materiaal bevatten en drones die kunnen worden ingezet om moorden of aanslagen te plegen. Sommige worden zelfs thuis gemaakt. De smokkelballonnen worden ingezet door georganiseerde criminele netwerken die vervolgens ook het geld witwassen.
Bouw van grensmuur voor EU taboe
Wat me opviel, is hoe Litouwen er alleen voor stond, bijvoorbeeld wat de bouw van hun grensmuur betreft. De EU wilde daar niets van horen. Omdat een muur taboe is. Maar wat moet je doen als je een grens deelt met Wit-Rusland? Daar maak je permanent de bedreigingen van de Russen en van hun proxies mee. De maatschappelijke impact is pijnlijk zichtbaar op alle niveaus, van veiligheid tot economie en logistiek.
Regelmatig moeten vliegtuigen worden ontruimd omdat er ballonnen vliegen boven de luchthaven, waarop het luchtruim moet worden gesloten. Dit overkwam onze delegatie ook twee dagen geleden in Vilnius. Geen enkel vliegtuig kon opstijgen of landen.
Dit gebeurt regelmatig. Ook bij ons in West-Europa met illegale drones, maar aan de oostgrens is het schering en inslag. Sinds de grootschalige invasie van Rusland in Oekraïne staat versterking van Europa’s defensiecapaciteiten hoog op de agenda. Maar na de woorden heeft niemand nog veel actie gezien.
Waar is de European Drone Wall die ons zou beschermen tegen de chaos in ons luchtruim? Waarom zijn de regels over simkaarten in elke lidstaat anders waardoor criminele netwerken veilig en geheim kunnen blijven communiceren om hun illegale activiteiten verder in te zetten?
In deze tijden van hybride oorlogsvoering kan de interne en externe veiligheid niet aan het toeval worden overgelaten. Politie en interne veiligheidsdiensten moeten hierom, net als onze defensie, urgent versterkt worden. Als samenleving moeten we ons bewuster worden van het gevaar dat dit met zich meebrengt en alert zijn. De oorlog tegen ons staat letterlijk voor de deur en is niet langer iets dat alleen op tv bestaat. Een weerbare samenleving, dat is een opdracht voor iedereen.
'Samenleving ondermijnd'
Vijandige regimes zoals in Rusland en Wit-Rusland hebben een breed scala aan opties om Europa’s samenlevingen te ondermijnen. Ze plegen sabotage, knippen grenshekken open, ze bespioneren onze kritieke infrastructuur, ze huren lokale criminelen in voor 'crime as a service'-operaties en nog veel meer. Ze gebruiken drones, prepaid simkaarten, en betalen in crypto. We hebben geen andere keuze dan alles aan te pakken en dat begint vaak bij de politie.
Dit bezoek aan onze oostgrens heeft weer eens blootgelegd hoe belangrijk het is om te werken aan de veiligheid van Europa voor onze burgers. Onze investeringen in politie en interne veiligheid moeten we net zoveel opvoeren als de investeringen in defensie. Wie denkt dat veiligheid gratis is, vraag ik om nog eens na te denken.
Weerbare samenleving
Er zijn tal van concrete maatregelen nodig op EU-niveau en daartoe moeten de lidstaten met de vuist op tafel slaan. Men moet daarmee doorpakken in het Europees Parlement en in de Europese Commissie. En ik hoop dat ook burgers hier met elkaar over in gesprek gaan, want zij kunnen het beleid altijd beïnvloeden door hun stem te laten horen, en niet alleen tijdens verkiezingen.
Een weerbare samenleving wordt gebouwd door buren die elkaar kennen en mensen die voor elkaar klaar staan. Een weerbare samenleving wordt gebouwd door instellingen die geen taboes kennen en die zonder te aarzelen doen wat nodig is om onze samenleving te beschermen. We zijn veerkrachtig als we ons bewust zijn van de dreiging. Zijn we dat wel?
Deze column verscheen op zaterdag 22 november 2025 in De Telegraaf.
