The British Medical Journal is niet zomaar een of ander obscuur blaadje. Het is een van de oudste medische vakbladen in het Verenigd Koninkrijk.
Maar toch slaagden academici van onder meer de universiteiten van Cambridge, Bristol en Brighton erin om in dat vakblad een stuk over de 'nadelen van de huidige wereldwijde campagne tegen vrouwelijke genitale verminking' gepubliceerd te krijgen. Blijkbaar niet gehinderd door de pijn en medische ellende van miljoenen verminkte vrouwen wereldwijd en al evenmin door de Britse wetgeving, die de besnijdenis van vrouwen al veertig jaar verbiedt.
FGM verdient geen neutrale term
Volgens de betrokken wetenschappers ligt het probleem dus niet bij de systematische verminking van miljoenen vrouwen, maar wél bij de berichtgeving daarover. Dat is immers 'westerse sensatiezucht'.
Erger nog: journalisten die hierover schrijven, zouden zich schuldig maken aan het 'zwartmaken van migranten en het infantiliseren van mensen en hun cultuur'. Ze zouden de betrokken vrouwen en hun gemeenschappen zo ook monddood maken.
En dus wordt het, nog steeds volgens dezelfde wetenschappers, hoog tijd om de schade te erkennen die wordt veroorzaakt door de term 'vrouwelijke genitale verminking'. Ze hebben op dat vlak zelf ook nog een suggestie: voortaan kunnen we beter een 'neutrale' term zoals 'vrouwelijke genitale praktijken' gebruiken wanneer we het hebben over vrouwen van wie de clitoris en vaak ook de schaamlippen worden weggesneden of verminkt.
Zelf was ik vijf, toen mijn moeder me vertelde dat ik bij een vriendin zou gaan spelen. In de plaats daarvan belandde ik in een vuil hutje, waar enkele oude vrouwen me opwachtten en mijn benen spreidden.
Tot vandaag voel ik die vreselijke pijn in mijn leven, maar zo mogelijk nog erger dan die fysieke pijn was het gevoel dat iedereen me in de steek had gelaten. Niemand leek wakker te liggen van wat ik daar moest ondergaan, ook wat betreft de andere meisjes.
'Vrouwelijke genitale verminking is extreme vorm van geweld'
Dat is exact het signaal dat de Britse academici met dit stuk ook geven: we moeten begrip tonen voor tradities binnen andere culturen. We mogen niet met een westerse, nee zelfs niet met een puur medische bril, naar tradities uit een andere cultuur kijken. Hoe gruwelijk die soms ook zijn.
Sta me, als ervaringsdeskundige, toe om het beestje bij de naam te noemen: vrouwelijke genitale verminking is een extreme vorm van gendergerelateerd geweld die tot doel heeft controle uit te oefenen over die vrouw. Fysiek én mentaal, met blijvende en vaak zeer ernstige gevolgen.
Dat de besnijdenis doorgaans wordt uitgevoerd op nog zeer jonge, weerloze meisjes maakt het nog gruwelijker. Van enige vrije wil en zelfbeschikking is in de verste verte geen sprake, en de praktijk gaat altijd gepaard met geweld, dagenlange pijn en vaak ernstige blijvende medische gevolgen. Soms bloeden meisjes zelfs dood. Vrouwelijke genitale verminking blijft wijdverspreid, ook in West-Europa.
Wereldwijd zijn er, zo blijkt uit een Unicef-rapport van vorig jaar, meer dan 230 miljoen meisjes en vrouwen die nooit meer voluit van seks kunnen genieten en niet zelden ook te kampen hebben met ernstige complicaties.
Elk jaar opnieuw lopen meer dan 4 miljoen meisjes het risico om besneden te worden. De meeste slachtoffers vallen in Afrika, Azië en het Midden-Oosten, maar ook in West-Europese landen blijft de praktijk binnen bepaalde migrantengemeenschappen alomtegenwoordig.
Zo wees een studie enkele jaren geleden nog uit dat er tegenwoordig in België minstens 23.000 vrouwen leven die genitaal verminkt zijn. Tegelijk lopen elk jaar opnieuw nog eens duizenden minderjarige meisjes er het risico besneden te worden. Niet zelden tijdens een reis naar hun land van herkomst.
Maar zie, een aantal Britse wetenschappers heeft nu echt het licht gezien. Voor sommige vrouwen is genitale verminking heus niet zo traumatiserend, weten zij. Ook niet wanneer ze daar zelf niet altijd over kunnen beslissen.
Want, zo luidt de redenering, juist omdat de meeste andere vrouwen binnen hun cultuur hetzelfde lot moeten ondergaan, ontstaat er een 'sterk gevoel van identiteit'. Een band, zeg maar.
Wat daarentegen veel traumatischer is, dat spreekt voor zich, is de westerse kritiek op die praktijk. Bovendien ontwaren ze in het Westen ook nog eens een dubbele moraal.
Cosmetische genitale chirurgie
Cosmetische genitale chirurgie, waarbij vrouwen zich laten opereren om hun schaamlippen een andere vorm te geven, is in het Westen behoorlijk populair, stellen ze. En niemand haalt het toch in het hoofd om daartegen te protesteren?
En zeg nu zelf: er bestaat toch ook amper een verschil tussen een meisje van vijf dat krijsend een donker hutje wordt binnengesleurd om daar met een bot mes en zonder verdoving verminkt te worden enerzijds en een volwassen vrouw die er - goed geïnformeerd - zelf voor kiest om zo’n ingreep te ondergaan onder verdoving?
Last but not least laten de Britse wetenschappers ook hun misprijzen blijken voor het 'koloniale Westen' dat met een narratief tegen genitale verminking ook 'het ceremoniële en culturele belang van die praktijk inherent bagatelliseert of kleineert'.
Terwijl, u leest het goed, dat belang juist helpt om het zelfvertrouwen van de vrouwen die al verminkt zijn kan ondersteunen. Met andere woorden: het zelfvertrouwen van de slachtoffers is belangrijker dan het vermijden van nieuwe slachtoffers.
En wat voor zelfvertrouwen? Zelfvertrouwen kan als de verminking niet meer bestaat. Het is de aanslag op je lichaam en geest dat je kapot maakt. Deze pseudowetenschappers zijn medeplichtig.
Deze column verscheen op zaterdag 20 december 2025 in De Telegraaf.
