Mailbox werd overspoeld
Wat me opviel, is het aantal mails dat binnenkwam in juli en augustus over wat men chatcontrole noemt. De hele zomer lang zagen we de hashtag 'chatcontrol' veel voorbijkomen op sociale media. Mijn mailbox werd overspoeld met duizenden mails van bezorgde burgers.
Mensen zijn bang voor wat 'chatcontrole' wordt genoemd, nu de EU opnieuw nieuwe mogelijkheden voor een inhoudelijke overeenkomst binnen de Raad overweegt. Maar ik heb ook vragen over veiligheid gekregen van andere burgers. We zijn ook bang voor onze kinderen en hun veiligheid. Hoe vinden we een evenwicht? En wat gebeurt er precies?
Het is allemaal begonnen met een wetsvoorstel van de Europese Commissie drie jaar geleden om kinderen online te beschermen.
De intentie is goed, want de cijfers zijn schrikbarend. In 2023 waren er maar liefst 36 miljoen meldingen van vermoedelijk online seksueel misbruik van kinderen. Dit was een verdriedubbeling in slechts drie jaar! De meeste gedetecteerde activiteiten vonden plaats in Europa. Als politica, maar vooral ook als moeder, vind ik dit natuurlijk volstrekt onacceptabel. Onze kinderen moeten veilig zijn. Op straat en online en het is onze verantwoordelijkheid om daarvoor te zorgen.
Maar de manier waarop de Europese Commissie dit wil aanpakken, is inderdaad problematisch. Voorstellen om providers te verplichten om privéberichten en e-mails automatisch te controleren op verdachte inhoud is niet de oplossing, want iedereen zit dan in het verdachtenbankje en de term 'chatcontrol' was geboren.
Voor mij en voor heel veel mensen gaat dit een stap te ver. We kunnen niet met een kanon op een mug schieten. Het is belangrijk dat we een juist evenwicht vinden tussen enerzijds de bescherming van een aantal fundamentele rechten van de burger – waaronder het recht op privacy – en anderzijds de bestrijding van online kindermisbruik.
De inzet van nieuwe technologie om online kindermisbruik op te sporen en te bestrijden is een goede zaak, maar we mogen daarbij nooit de proportionaliteit uit het oog verliezen. We moeten er dus voor waken dat het vertrouwen van de burger in de overheid en in de technologieplatforms niet wordt aangetast door een disproportionele controle van allerlei chatdiensten. Fundamentele vrijheden – privacy, vrije communicatie, democratische controle – mogen niet bedreigd worden om een legitiem doel te bereiken.
Evenwichtiger en doeltreffender
Eind 2023 hebben we het voorstel van de commissie daarom aangepast in het Europees Parlement en ervoor gezorgd dat de tekst evenwichtiger en doeltreffender werd. We doen niets af aan de bescherming van kinderen, maar we waarborgen wel de privacy van versleutelde berichten.
Met meer inzet op voorlichting, samenwerking tussen politie, internetgebruikers en internetbedrijven, en op het detecteren van verdachte patronen door kindermisbruikers, zonder in ieders mail- en chatberichten mee te hoeven lezen.
Dit is wat we in het Europees Parlement bijna unaniem hebben aangenomen en dit aangepaste wetsvoorstel heeft ook veel steun gekregen van zowel organisaties die zich inzetten voor kinderrechten als privacy-activisten. 'Bescherm onze kinderen, maar ga niet over tot chatcontrole' was de boodschap.
Maar het parlement heeft niet alles te zeggen natuurlijk. Want in het Europese wetgevingsproces is naast het Parlement ook de Raad aan zet. Dat is de vergadering van de regeringen van de 27 EU-lidstaten. Daar gaat het een stuk trager, omdat de lidstaten niet overeenkomen over de inhoud.
Denemarken aan zet
Nu zijn de discussie en de hashtag opnieuw begonnen omdat Denemarken – het land dat aan zet is – er werk van wil maken en een akkoord met alle lidstaten vinden, zodat ze de verdere onderhandeling met het Europees Parlement en de Europese Commissie eindelijk kunnen starten en we tot een finale gezamenlijke wettekst kunnen komen.
Of onze Deense vrienden erin slagen een onderhandelingspositie namens de Raad vast te stellen, is nog afwachten. Er is dus tot nu toe helemaal niets nieuws, behalve gesprekken tussen de lidstaten. Als het lukt om tot een gezamenlijke wettekst te komen, wordt deze opnieuw ter stemming voorgelegd in de Raad en in het Parlement. Maar daar zijn we nog niet ...
En niemand kan voorspellen wanneer dit gaat gebeuren en hoe die tekst er dan uitziet. Maar het moet evenwichtig zijn en een wet worden die kinderen online beter beschermt, die kindermisbruikers keihard aanpakt en die tegelijkertijd de rechten van onschuldige burgers waarborgt.
Alleen als aan deze drie voorwaarden wordt voldaan, kan ik de wet goedkeuren. Anders doe ik dat niet. In ieder geval moeten we snel de juiste manier vinden om onze kinderen te beschermen. Tijd verspillen betekent criminelen een handje helpen en onze kinderen in de steek laten. Dat willen we niet. We moeten ervoor zorgen dat ze overal veilig zijn, zowel online als offline. Is dat echt te veel gevraagd?
Deze column verscheen op zaterdag 6 september 2025 in De Telegraaf.
