De voorbije week ontstond er in België én Nederland flink wat opschudding over Mohaned Al-Khatib, een man die – zo blijkt uit tal van documenten en filmpjes – aanwezig was bij de Hamas-moordpartijen op 7 oktober.
Al-Khatib woont al een tijdje in Brussel en dook de voorbije maanden geregeld op bij pro-Palestijnse manifestaties in België en Nederland. Zijn Instagram-profiel, met ruim 350.000 volgers, staat tjokvol beelden van dergelijke betogingen.
Hoe kwam Mohaned Al-Khatib hier binnen?
Hoe hij de EU precies is binnengekomen en onder welke status hij hier leeft? Niemand die het echt weet. Hij gebruikt onze eigen wetten tegen ons om langer te mogen blijven. Ook dat moet veranderen. Dat de aanwezigheid van zo’n figuur in West-Europa minstens wat wenkbrauwen moet doen fronsen, is een understatement. En dat is niet het enige. Hoe kwam hij binnen? Waarom kon dat? Worden mensen niet gescreend?
De voorbije weken was er in België ook al flink wat opschudding over Nizar Trabelsi, een veroordeelde islamist die eerder in België 10 jaar cel uitzat omdat hij een aanslag plande op een legerbasis in België.
Hij bracht vervolgens ook nog flink wat jaren in een Amerikaanse cel door, is intussen terug in België – waar hij de facto illegaal verblijft – maar mag van een Belgische rechter niet worden teruggestuurd naar zijn geboorteland Tunesië. Het risico zou immers bestaan dat hij daar mishandeld wordt.
Nizar Trabelsi krijgt 300.000 euro aan dwangsommen betaald
De rechter wilt dus dat hij in het land blijft waar hij een aanslag wilde plegen. En dat is niet alles. Deze week lekte ook nog eens uit dat de Belgische staat dezelfde man nu 300.000 euro heeft betaald aan dwangsommen.
U leest het goed: de man verblijft illegaal in België, probeerde een aanslag hier te plegen, is een veroordeeld crimineel en kreeg daar dan nog eens het leuke bedrag van 300.000 euro bovenop. Op de koop toe is hij misschien ook nog een publiek gevaar, niemand die het echt weet. Hoe is dat acceptabel voor Jan met de pet?
Wandelende tijdbommen die ook nog betaald worden?
Deze week herdachten de Fransen de vreselijke terreuraanslagen van tien jaar geleden in Parijs waar onschuldige mensen in een theaterzaal – de Bataclan – en op straat werden gedood door jihadisten.
De herdenking is even pijnlijk als noodzakelijk. Maar trekken we ook echt de nodige lessen uit wat er de voorbije jaren allemaal gebeurd is? Doen we ook voldoende om nieuwe tragedies te voorkomen? Hebben we er enig idee van hoeveel individuen hier – vaak al jarenlang – leven die ooit verbonden waren aan islamistische terreurnetwerken of die er minstens flink wat sympathie voor koesteren?
Soms zijn ze hier illegaal. In België alleen al wordt het aantal mensen zonder geldige verblijfsdocumenten op minstens 120.000 geschat, niemand die het echt weet. Velen worden slachtoffer van mensenhandel en anderen zijn actief in de criminaliteit.
Sympathie voor jihadisten
Anderen die sympathie hebben voor jihadisten zijn hier geboren maar groeiden op in een geradicaliseerd milieu, zo ook enkele betrokkenen bij de bloedige aanslagen in Parijs tien jaar terug, namelijk Salah Abdeslam.
Weer anderen vroegen hier asiel aan en kregen dat ook, terwijl hun antecedenten om allerlei redenen nooit echt grondig werden onderzocht.
Vast staat wel dat er zich onder die reusachtig grote groep ook een aantal wandelende tijdbommen bevindt, die vroeg of laat nieuwe bloedbaden kunnen veroorzaken. Maar niemand die zich daar echt druk om lijkt te maken.
Ook is het slecht voor mensen in nood die echt hulp nodig hebben en dat ook verdienen. Sommige rechters hanteren vaak een strikt legalistisch discours, politici schermen met allerlei obstakels en strategische samenwerkingen met landen van herkomst die hun beletten om potentieel gevaarlijke figuren uit te wijzen. Zij glippen nu nog te vaak door de mazen van het net.
Wat is dan de meerwaarde van de EU?
Geautomatiseerde grenscontrole binnen Schengenzone
Het moet anders en beter. Met het oog daarop onderhandelde ik de voorbije maanden in het Europees Parlement nieuwe Europese wetgeving die een geautomatiseerde grenscontrole binnen de Schengenzone invoert.
Die technologie kan onder meer een antwoord bieden op de vaak gebrekkige uitwisseling van informatie over mensen met een risicoprofiel, en mikt dus op potentiële daders die al langer in Europa verblijven. Mensen die 'eerlijk' reizen zijn dan ook veiliger.
Tegelijk werken we momenteel op Europees niveau ook aan nieuwe wetgeving die het een stuk eenvoudiger moet maken om criminelen uit te wijzen zodat er meer capaciteit komt om mensen in nood effectief te helpen.
Alleen via een gezamenlijke Europese strategie, met gedeelde gegevens, geautomatiseerde grenscontroles en geharmoniseerde wetgeving voor een betere politionele en justitiële samenwerking, kunnen we onze burgers beter en concreet beschermen en mensen in nood helpen.
Via nieuwe regelgeving en afspraken op dit vlak kan de EU bij uitstek haar meerwaarde bewijzen. Hoog tijd om dit nu ook in de praktijk waar te maken. Alleen zo kunnen we vermijden dat dat we in de toekomst nog meer zinloze slachtoffers zullen moeten herdenken.
De herdenking van aanslagen is goed, maar heeft nooit iemand tegen terreur beschermd.
Deze column verscheen op zaterdag 15 november 2025 in De Telegraaf.
